Tuyên Ngôn độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là bản tuyên ngôn khai sinh ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa mà còn là áng văn chính luận khẳng định về quyền con người, ý nghĩa của cách mạng Việt Nam về đấu tranh cho quyền con người của Nhân dân Việt Nam.
Mởi đầu bản Tuyên ngôn, Người trích dẫn câu nói bất hủ trong bản tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Điều đó có nghĩa rằng tất cả mọi người dù là da trắng hay da màu, dù giàu hay nghèo, dù nam hay nữ đều bình đẳng như nhau, được sống, được tự do và được quyền hưởng hạnh phúc.
Người cũng trích dẫn bản tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791: Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi.
Lời lẽ trong hai bản tuyên ngôn của hai cường quốc đều khẳng định về quyền con người, mọi người đều bình đẳng nhưng thực chất xã hội Mỹ và Pháp lúc bấy giờ lại tồn tại vô vàn những bất công, người da màu bị bóc lột làm nô lệ cho người da trắng, bọn chúng còn đem quân xâm lược và bóc lột, vơ vét của cải của dân tộc khác. Như vậy, cái mà bản Tuyên ngôn Nhân quyền Dân quyền và bản tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ năm 1776 chỉ là “tự do”, “bình đẳng” cho con người, mà con người ở đây là nghĩa hẹp, có nghĩa rằng chỉ có người da trắng, người giàu, đàn ông mới được xem là con người.
Trích dẫn hai bản tuyên ngôn, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng dân tộc Việt Nam cũng bình đẳng với dân tộc Pháp, Mỹ. Nhưng ý nghĩa của bình đẳng, tự do của bản tuyên ngôn độc lập mà Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc đến là dành cho con người nghĩa rộng, không phân biệt giai cấp, không phân biệt sang hèn, không phân biệt màu da, sắc tộc, chỉ cần là con người thì bình đẳng, được hưởng tự do và hạnh phúc.
Với ý nghĩa đó, Bản Tuyên ngôn độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh còn vượt qua cả hai bản tuyên ngôn nổi tiếng kia về giá trị nhân văn, về tầm vóc thời đại và điều đó cũng thể hiện tính ưu việt của Cánh mạng Việt Nam, của nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.